OHAL kalkınca ne değişecek

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “24 Haziran’dan sonra ilk işimiz OHAL’i kaldırmak olacak” açıklaması ışığında gözler olağanüstü hal kalktıktan sonra yaşanacak değişikliklere çevrildi. Hukukçular, gözaltı süresi gibi kanunlarla OHAL süresince uygulanacağı belirtilen geçici nitelikteki düzenlemelerin kendiliğinden ortadan kalkacağını ve mevcut yasal düzenlemelere geri dönüleceğini söylüyor.

CEZA hukukçusu Prof. Dr. Ersan Şen, OHAL İnceleme Komisyonu dahil OHAL kanun hükmünde kararnameleriyle (KHK) düzenlenen konuların, yeniden yasayla düzenlenmesi gerektiğini aksi halde işlevsiz kalacağını savundu. Şen, OHAL’in kaldırılmasıyla gözaltı süresinin uzatılması ve avukatlara getirilen kısıtlamaların kaldırılacağını, ancak adli kontrol ve İçişleri Bakanlığı’nca getirilen pasaport tahditlerinin devam edeceğini söyledi.

AYM’YE GİDİLEBİLİR
Şen, OHAL KHK’larının iptali için Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) gidilebileceğini belirterek Hürriyet’e şu değerlendirmeleri yaptı: “Bir diğer sorun tedbirlerin kalkmasına rağmen OHAL KHK’ları ile getirilen örneğin kış lastiği uygulaması gibi kalıcı düzenlemelerin ne olacağıdır. İki görüş var. İlki bu kalıcı düzenmeler kalır ve OHAL kalkınca bu tip uygulamaları da AYM denetler. Benim görüşüm ise çok daha radikal. OHAL döneminde tedbir alırsın ancak, kış lastiği örneği kalıcı düzenleme yapamazsın. Meclis’in bu KHK’ları tasdik etmesi onları kanun haline getirmez. Onlar yine OHAL KHK’sıdır. OHAL İnceleme Komisyonu da mutlaka kanunlaştırılmalı. Aksi halde işlevini kaybeder. İşlevini kaybetmemesi için kanunla yeniden düzenlenmeli.”

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Devrim Güngör ise şöyle konuştu: “20 Temmuz 2016 tarihinde ilan edilen OHAL’le birlikte hukuk düzeninde meydana gelen değişikliklerin OHAL’in sona ermesiyle birlikle akıbetinin ne olacağı önemli bir konudur. İki konu üzerinde kısaca durmak gerekir. Öncelikle kanunlarda gözaltı süresi gibi OHAL süresince uygulanacağı belirtilen geçici nitelikteki düzenlemeler OHAL sonrası kendiliğinden ortadan kalkar ve mevcut yasal düzenlemelere geri dönülür.

685 sayılı OHAL İşlemleri İnceleme Komisyonu Kurulması Hakkında KHK ile en başta kamu görevinden çıkartılanlar olmak üzere, kapatılan kurumlar hakkında tesis edilen işlemlerin geri alınmasına imkân tanıyan inceleme komisyonu kurulması öngörülmüştür. 685 sayılı KHK sonradan yasalaşmıştır. Bu durumda OHAL İşlemlerini İnceleme Komisyonu, OHAL sonrası da varlığını sürdürecektir. Dolayısıyla OHAL KHK’ları ile tesis edilen anılan işlemlere karşı doğrudan idari yargıya başvurmak OHAL sonrası da mümkün olmayacaktır. Kanunlaşan OHAL KHK’larının OHAL sonrası geçerliliğini sürdürmesi için yeniden kanunlaşması gerekmez. Bir kere Meclis tarafından kabul edildikten sonra OHAL KHK’sı ile olağan dönemde çıkartılan KHK ayrımı ortadan kalkar. Bu kanunlara karşı Anayasa Mahkemesi’ne bir iptal başvurusu söz konusu olduğunda, mahkeme yasama yetkisinin genelliği ilkesini de dikkate alarak Anayasa’ya uygunluk denetimi yapar.”

GÖZALTI SÜRESİ NORMALE DÖNECEK
15 Temmuz darbe girişiminin ardından 20 Temmuz 2016’da OHAL ilan edildi. 23 Temmuz tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 667 sayılı KHK ile gözaltı süresi 30 güne çıkarıldı. 23 Ocak 2017 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 684 sayılı OHAL KHK’sı ile gözaltı süresi 30 günden 7 + 7 olmak üzere 14 güne indirildi. Ancak eklenen geçici madde ile bu tarihten önce gözaltına alınmış kişiler düzenlemenin dışında tutuldu. OHAL kaldırılırsa, hukukçulara göre; CMK’nın 91. maddesine göre bireysel suçlarda gözaltı süresi, tutulma yerine en yakın mahkemeye gönderilme süresi olan 12 saat hariç en çok 24 saat uygulanacak. Toplu suçlarda; (üç veya daha fazla kişi tarafından işlendiği iddia edilen suçlarda), ‘delillerin toplanmasındaki güçlük ve şüpheli sayısının çokluğu’ nedeniyle; Cumhuriyet savcısı, gözaltı süresinin, her defasında bir günü geçmemek kaydıyla, üç gün süreyle uzatılmasına dair karar verebilecek.